ชี้ภัยจากเชื้อดื้อยา-ถึงเวลาหยุดการใช้ยาปฏิชีวนะที่ไม่จำเป็น

กรุงเทพ--2 ส.ค.--สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุขขอความร่วมมือแพทย์ เภสัชกร และประชาชน หยุดการใช้ยาปฏิชีวนะที่ไม่จำเป็น เพื่อลดความเสี่ยงจากเชื้อแบคทีเรียดื้อยา และลดความสิ้นเปลืองทางเศรษฐกิจ เมื่อวันที่ 2 กันยายน 2540 สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) ได้จัดแถลงข่าวเรื่อง "ภัยร้ายจากยาปฏิชีวนะ" โดยนพ.อนุวัฒน์ ศุภชุติกุล นักวิชาการของสถาบันฯ ได้แสดงความเห็นต่อข่าวการพบเชื้อแบคทีเรียสแตฟฟิโลคอคคัสสายพันธุ์ใหม่ซึ่งมีภูมิคุ้มกันยาปฏิชีวนะในสหรัฐอเมริกา ว่าข่าวดังกล่าวเป็นสัญญาณเตือนว่าถึงเวลาแล้วที่ต้องตระหนักถึงปัญหาที่เกิดจากการใช้ยาปฏิชีวนะที่ไม่เหมาะสมกันอย่างจริงจัง เนื่องจากเมื่อมีเชื้อดื้อต่อยาที่เคยใช้ได้ผลเกิดขึ้น จำเป็นจะต้องให้ผู้ป่วยใช้ตัวยาใหม่ซึ่งมีราคาสูงขึ้นเป็นลำดับ ในบางกรณีอาจมีราคาสูงขึ้นเป็น 200-300 เท่า หรืออาจถึงจุดวิกฤติที่ไม่มีตัวยาใหม่ที่จะใช้รักษาได้อีกเลย นอกจากนี้การใช้ยาปฏิชีวนะโดยไม่มีความจำเป็นยังเป็นความสูญเปล่าทางเศรษฐกิจที่สำคัญในปี พ.ศ. 2538 ประเทศไทยใช้ยาปฏิชีวนะเป็นมูลค่ากว่า 5,000 ล้านบาทในราคาขายส่ง หรือประมาณ 10,000 ล้านบาทต่อปีในราคาขายปลีก แม้จะยังไม่สามารถทำการศึกษาอัตราการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างไม่เหมาะสมออกมาได้ แต่รศ.พญ.สยมพร ศิรินาวิน แพทย์ผู้เชี่ยวชาญโรคติดเชื้อ คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดีกล่าวว่า จากผลการศึกษาวิจัยต่าง ๆ พบว่าเป็นการใช้โดยไม่มีข้อบ่งชี้ที่เหมาะสมในอัตราที่สูงมากทั้ง ๆ ที่บางโรคหรือบางอาการเช่น โรคหวัดที่เกิดจากเชื้อไวรัส การใช้ยาปฏิชีวนะไม่มีความจำเป็นและไม่ได้ผลอะไร แต่ก็ยังมีการใช้กันอย่างกว้างขวาง ทั้งในส่วนของแพทย์ และการเรียกร้องจากผู้ป่วย รวมทั้งการซื้อยาปฏิชีวนะกินเองจากร้านขายยา สวรส.จึงขอความร่วมมือจากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งแพทย์ เภสัชกร ตลอดจนประชาชน ร่วมมือกันหยุดการใช้ยาปฏิชีวนะในโรคหรืออาการที่ไม่มีความจำเป็น เพื่อลดปัญหาเชื้อแบคทีเรียดื้อยาซึ่งจะสร้างผลเสียที่ไม่อาจประเมินได้ในอนาคต และลดความสิ้นเปลืองจากการบริโภคอย่างฟุ่มเฟือยโดยไม่มีประโยชน์ ส่วนสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข จะได้ทำการศึกษาวิจัยเพื่อพัฒนาองค์ความรู้ด้านระบบยาของประเทศต่อไป โดยมีนพ.สุพรชัย กองพัฒนากูล อาจารย์ภาควิชาเภสัชวิทยา คณะแพทศาสตร์ ศิริราชพยาบาล เป็นผู้บริหารโครงการ เนื้อหาส่วนหนึ่งของการศึกษาวิจัยจะครอบคลุมถึงการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างเหมาะสม และการพัฒนานโยบายแห่งชาติด้านยา ซึ่งเป็นการวิจัยสืบเนื่องจากการศึกษาเรื่อง "การใช้ยาต้านจุลชีพและปัญหาเชื้อดื้อยาในประเทศไทย" โดยพญ.สยมพร ศิรินาวิน ที่สวรส.ให้การสนับสนุนในปีพ.ศ.2538 ข้อเรียกร้องเพื่อการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างเหมาะสม - ข้อเรียกร้องต่อประชาชน 1. ไม่ซื้อยาปฏิชีวนะกินเอง 2. ไม่เรียกร้องให้แพทย์จ่ายยาปฏิชีวนะให้ เมื่อแพทย์วินิจฉัยแล้วว่าโรคหรืออาการนั้นไม่จำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะ 3. เมื่อแพทย์สั่งใช้ยาปฏิชีวนะ ให้ปรึกษาขนาดและระยะเวลาที่ต้องใช้ให้เข้าใจ และปฏิบัติตามอย่างถูกต้อง - ข้อเรียกร้องต่อเภสัชกร/ร้านขายยา 1. ให้คำแนะนำแก่ผู้ซื้อยาปฏิชีวนะในเรื่องขนาดและระยะเวลาการใช้ยาที่ถูกต้อง 2. ร่วมกันส่งเสริมให้มีการขายยาปฏิชีวนะบางชนิดโดยมีใบสั่งยาจากแพทย์ - ข้อเรียกร้องต่อแพทย์ 1. สั่งใช้ยาปฏิชีวนะให้เหมาะสมกับข้อบ่งชี้และสาเหตุของโรค 2. คำนึงถึงอันตรายจากยาปฏิชีวนะ และต้นทุน/ผลการรักษา 3. ไม่สั่งใช้ยาปฏิชีวนะเพียงเพราะผู้ป่วยร้องขอ - ข้อเรียกร้องต่อสถานพยาบาล 1. มีระบบการคัดเลือกยาเข้าโรงพยาบาลให้เหลือน้อยชนิดที่สุดเท่าที่จะมีประโยชน์ในการรักษาผู้ป่วย 2. แบ่งยาปฏิชีวนะที่ใช้ในโรงพยาบาลเป็นสองกลุ่ม คือ กลุ่มยาที่แพทย์ทั่วไปสั่งใช้ได้ กับ กลุ่มยาที่จำกัดการใช้ ซึ่งต้องได้รับการอนุมัติในการใช้ 3. มีระบบเฝ้าระวังและควบคุมการติดเชื้อในโรงพยาบาล - ข้อเรียกร้องในการพัฒนาระบบยาของประเทศ 1. ใช้ชื่อสามัญประกอบชื่อทางการค้า 2. มีกระบวนการทบทวนตำรับยาปฏิชีวนะที่มีอยู่แล้วและกระบวนการคัดเลือกเพื่อขึ้นทะเบียนตำรับยาปฏิชีวนะชนิดใหม่ ให้ได้ยาที่เหมาะสมสำหรับใช้ในประเทศ และกำจัดยาอันตรายออกจากตลาด 3. แบ่งกลุ่มยาปฏิชีวนะประเภทที่ต้องจัดเป็นยาควบคุม และสั่งใช้ได้โดยใบสั่งแพทย์เท่านั้น 4. มีระบบเฝ้าระวังและควบคุมการแพร่กระจายของเชื้อดื้อยา และระบบเฝ้าระวังทางระบาดวิทยาของการใช้ยาปฏิชีวนะในระดับต่าง ๆ--จบ--

• ข่าวสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข
• ข่าวอนุวัฒน์ ศุภชุติกุล
• ข่าวสถาบันวิจัยระบบ
• ข่าวสหรัฐอเมริกา
• ข่าวเชื้อดื้อยา