วุ้นตาเสื่อม (Vitreous degeneration)

          วุ้นตาเสื่อม (Vitreous degeneration) คือภาวะที่น้ำวุ้นตาที่อยู่ภายในลูกตามีการเปลี่ยนแปลงสภาพและแยก
ตัวออกจากจอตา ภาวะที่น้ำวุ้นตาแยกตัวออกจากจอตาทำให้เกิดแรงดึงรั้งจนจอตามีโอกาสฉีกขาดและเกิดจอตาหลุดลอกตามมาได้
          คนที่มีวุ้นตาเสื่อมจะมีอาการอย่างไร?
          อาการของวุ้นตาเสื่อม ได้แก่ การเห็นจุดดำลอยไปมา (floaters) และเห็นแสงคล้ายฟ้าแลบ (light flashes)โดยคนไข้มักจะสังเกตเห็นแสงฟ้าแลบในที่มืดได้ชัดเจนกว่าที่สว่าง คนไข้มักอธิบายลักษณะของจุดดำที่ลอยไปมาคล้ายกับ แมลง ยุง ใยแมงมุม หรือเป็นเส้นคล้ายเส้นขน เป็นต้น
          จุดดำที่เห็นนั้นอาจเกิดจากเศษของน้ำวุ้นตาที่เป็น collagen มาหดรวมตัวกัน (condensation of vitreous collagen), เศษเลือดจากน้ำวุ้นตากระชากเส้นเลือดฉีกขาด (blood from a torn or avulsed retinal vessel) หรือเศษเนื้อเยื่อบริเวณขั้วประสาทตาที่หลุดแยกตัวมากับน้ำวุ้นตา (glial tissue)
          ใครบ้างที่จะมีวุ้นตาเสื่อม?
          วุ้นตาเสื่อมเป็นความเสื่อมตามอายุของทุกคน มักเกิดอาการตอนอายุ 45-65 ปี แต่อาจเกิดขึ้นเร็วกว่าปกติในผู้
ที่มีสายตาสั้น หรือผู้ที่ได้รับอุบัติเหตุรุนแรงที่ตามาก่อน นอกจากนี้ การผ่าตัดในลูกตา เช่น ผ่าตัดต้อกระจก ก็อาจทำให้น้ำวุ้นตาเสื่อมมากขึ้นได้
          ถ้ามีวุ้นตาเสื่อมจะส่งผลกระทบให้เกิดอะไรบ้าง และต้องปฏิบัติตัวอย่างไร?
          หากสังเกตเห็นจุดดำลอยไปมาในตาไม่ว่าจะมองไปทิศทางไหน หรือเห็นแสงคล้ายฟ้าแลบในตาโดยเฉพาะในที่มืดหรือหลับตาก็ยังเห็น และเพิ่งมีอาการดังกล่าวภายใน 1-3 วันที่ผ่านมา แสดงว่ามีอาการของวุ้นตาเสื่อมเฉียบพลัน โดยพบว่าคนไข้ที่มีอาการของวุ้นตาเสื่อมเฉียบพลัน พบรูฉีกขาดที่จอตาได้ 8-26% ดังนั้น คนที่มีอาการลักษณะดังกล่าวแนะนำให้ไปตรวจกับจักษุแพทย์เพื่อขยายม่านตาดูว่ามีรูฉีกขาดที่จอตาหรือไม่
          หากตรวจแล้วปกติดี
          - คนที่มีอาการวุ้นตาเสื่อมเฉียบพลันที่ตรวจแล้วไม่เจอรูฉีกขาดที่จอตา มีโอกาส 2-5% ที่จะตรวจพบรอยฉีกขาดตามมาภายหลัง
          - สำหรับผู้ที่มีอาการของวุ้นตาเสื่อมเฉียบพลัน และตรวจไม่เจอรูฉีกขาดที่จอตา จักษุแพทย์มักจะนัดตรวจอีกครั้งภายใน 1-8 สัปดาห์แรกหลังมีอาการ หลังจากนั้นทุก 6-12 เดือน ทั้งนี้ความถี่ของการนัดติดตามขึ้นกับผลการตรวจที่จักษุตรวจพบว่ามีความเสี่ยงในการเกิดรอยฉีกขาดในอนาคตได้มากน้อยแค่ไหน (vitreouspigment, vitreous or reitnal hemorrhage, visible vitreoretinal tractionj)
          หากตรวจแล้วมีรูฉีกขาดที่จอตา
          - การรักษาด้วยยิงเลเซอร์ (Laser photocoagulation) รอบรูฉีกขาดที่จอตา สามารถลดโอกาสการเกิดจอตาหลุดลอกในอนาคตให้เหลือน้อยกว่า 5% ได้
          - อีกวิธีหนึ่งคือรักษาการจี้ด้วยความเย็น (Cryotherapy) ใช้ในกรณีที่ไม่สามารถยิงเลเซอร์รอบรูฉีกขาดได้
ครบ
          - อย่างไรก็ตาม คนที่เคยได้รับการรักษารูฉีกขาดที่จอตา 5-14% มีโอกาสเกิดรอยฉีกขาดที่ตำแหน่งอื่นได้อีก เพราะฉะนั้นต้องตรวจติดตามและสังเกตอาการเป็นระยะต่อเนื่อง
          
          จุดดำที่ลอยไปมากับแสงฟ้าแลบมีทางรักษาหรือไม่?
          - ปัจจุบันยังไม่มีวิธีที่มีประสิทธิภาพพอในการป้องกันวุ้นตาเสื่อม ไม่มียาหยอดหรือยากินที่ช่วยทำให้ floatersหรือ light flashes หายไปได้
          - โดยส่วนใหญ่จุดดำที่ลอยไปมามักจะเล็กลงหรือจำนวนลดลงเมื่อเวลาผ่านไปอาจเป็นหลายเดือนเช่นเดียวกันกับแสงฟ้าแลบ และคนไข้ก็จะชินไปเอง
          - ยกเว้นในบางคนที่จุดดลอยบังตรงกลางทำให้การมองเห็นไม่ดี มีผลต่อการทำงานหรือการใช้ชีวิตประจำวันร่วมกับสังเกตอาการหลายเดือนแล้วไม่ดีขึ้น ก็อาจจะพิจารณาผ่าตัดเอาน้ำวุ้นตาออก