การขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ยางพาราระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2560-2579) "ยกระดับอุตสาหกรรมยางพาราไทยก้าวสู่ Thailand 4.0 อย่างยั่งยืน"

          "ยางพารา" ถือเป็นพืชที่มีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ โดยปัจจุบันประเทศไทยมีเนื้อที่ปลูกยางพาราประมาณ 23 ล้านไร่ ซึ่งสามารถผลิตยางธรรมชาติได้ 4.4 ล้านตันต่อปี โดยผลผลิตดังกล่าวได้สร้างรายได้ให้กับเกษตรกรชาวสวนยางที่มีอยู่ประมาณ 1.6 ล้านครัวเรือนเป็นมูลค่าประมาณ 3 แสนล้านบาท ก่อให้เกิดการจ้างงานในภาคอุตสาหกรรมประมาณ 200,000 คน และในแต่ละปี "ยางธรรมชาติ และผลิตภัณฑ์ยาง" สามารถสร้างรายได้จากการส่งออกให้กับประเทศไม่ต่ำกว่า 400,000 ล้านบาท แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อพิจารณาลึกลงไปในรายละเอียดจะเห็นว่า อุตสาหกรรมยางพารามีปัญหาหลายประการ ได้แก่ ยางพาราเป็นสินค้าที่ต้องพึ่งพาตลาดส่งออกเป็นหลัก โดยยางพาราที่ผลิตได้ถูกนำไปใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตผลิตภัณฑ์ยางจากโรงงานที่ตั้งอยู่ในประเทศไทยเพียงแค่ 14% เท่านั้นส่วนที่เหลืออีก 86% ถูกส่งออกในรูปของยางที่เป็นวัตถุดิบ และด้วยเหตุที่โครงสร้างตลาดยางพาราเป็นแบบผู้ซื้อน้อยราย ในขณะที่มีผู้ขายจำนวนมาก ส่งผลทำให้ผู้ซื้อมีอำนาจต่อรองเหนือกว่าผู้ขาย ในขณะเดียวกันราคายางพาราที่ซื้อขายกันในตลาดโลกยังถูกกำหนดจากตลาดซื้อขายล่วงหน้า ซึ่งกว่า 90% เป็นการเก็งกำไร ส่งผลทำให้ราคายางพารามีความผันผวนค่อนข้างมาก นอกจากนั้น ราคายางพารายังได้รับผลกระทบจากราคายางสังเคราะห์ซึ่งเป็นสินค้าที่ใช้ทดแทนยางธรรมชาติ โดยเมื่อราคาน้ำมันดิบซึ่งเป็นวัตถุดิบตั้งต้นของยางสังเคราะห์ทรงตัวอยู่ในระดับต่ำทำให้ราคายางสังเคราะห์ปรับตัวลดลงตามไปด้วย ผู้ผลิตจึงหันไปใช้ยางสังเคราะห์แทนยางธรรมชาติเพื่อลดต้นทุน ซึ่งในท้ายที่สุดก็ส่งผลทำให้ราคายางธรรมชาติประสบกับภาวะตกต่ำ จนทำให้เกษตรกรชาวสวนยางเดือดร้อน และออกมาเรียกร้องขอความช่วยเหลือจากรัฐบาล
          นอกจากปัญหาราคาตกต่ำแล้ว การผลิตยางพาราของไทยยังมีต้นทุนสูงกว่าประเทศคู่แข่ง ทำให้สูญเสียขีดความสามารถในการแข่งขัน ในขณะเดียวกันก็ต้องยอมรับว่าประเทศไทยมีพื้นที่สวนยางส่วนหนึ่งที่อยู่ในเขตป่าสงวน ทำให้ประเทศผู้ซื้อ โดยเฉพาะสหภาพยุโรป และประเทศญี่ปุ่นกำหนดมาตรการกีดกันการค้าในรูปแบบของการออกมาตรฐานด้านการจัดการสิ่งแวดล้อม เช่น มาตรฐาน FSC (หรือ PEFC) ซึ่งเป็นมาตรฐานที่เกี่ยวข้องกับการจัดการป่าไม้อย่างยั่งยืน โดยตั้งเงื่อนไขว่าจะซื้อผลิตภัณฑ์ไม้ยางพาราจากสวนยางที่ได้รับการรับรองมาตรฐาน FSC เท่านั้น ซึ่งในปัจจุบันส่วนที่ได้รับผลกระทบจากมาตรการนี้จำกัดอยู่แค่ไม้ยางพารา แต่หากเมื่อใดที่มาตรการดังกล่าวขยายผลไปถึงยางแปรรูป จะทำให้อุตสาหกรรมยางพาราของไทยได้รับผลกระทบทั้งระบบ และนอกจากนั้นปัญหาการขาดแคลนแรงงาน โดยเฉพาะแรงงานกรีดยาง ซึ่งส่วนใหญ่ต้องพึ่งพาแรงงานต่างชาติ ก็ถือว่าเป็นปัญหาท้าทายที่จำเป็นต้องรีบแก้ไขอย่างเร่งด่วน
          นายเยี่ยม ถาวโรฤทธิ์ รักษาการผู้ว่าการการยางแห่งประเทศไทย เปิดเผยว่า ยุทธศาสตร์ยางพาราระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2560-2579) เป็นยุทธศาสตร์ที่จัดทำขึ้นมาเพื่อใช้ขับเคลื่อนการพัฒนาภาคการเกษตรให้บรรลุผลตามเป้าหมายของยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ซึ่งมีเป้าประสงค์เพื่อยกระดับให้ประเทศไทยหลุดพ้นจากกับดักรายได้ปานกลาง โดยยุทธศาสตร์ยางพาราระยะ 20 ปีที่จัดทำขึ้นนั้นมีเป้าหมายหลักๆ ที่ต้องการผลักดันให้บรรลุผลสำเร็จอยู่ 5 เรื่อง คือ
          (1) ลดพื้นที่ปลูกยางลงจาก 23.3 ล้านไร่ ให้เหลือ 18.4 ล้านไร่
          (2) เพิ่มปริมาณผลผลิตยางจาก 224 กิโลกรัม/ไร่/ปี ให้เป็น 360 กิโลกรัม/ไร่/ปี
          (3) เพิ่มสัดส่วนการใช้ยางภายในประเทศจากร้อยละ 13.6 ให้เป็นร้อยละ 35
          (4) เพิ่มมูลค่าการส่งออกผลิตภัณฑ์ยางจาก 250,000 ให้เป็น 800,000 ล้านบาท/ปี
          (5) เพิ่มรายได้ในการทำสวนยางจาก 11,984 บาท/ไร่/ปีให้เป็น 19,800 บาท/ไร่/ปี

          ในการแปลงยุทธศาสตร์ไปสู่การปฏิบัติเพื่อให้เกิดผลเป็นรูปธรรมนั้น ยุทธศาสตร์นี้ได้วางกรอบแนวทางในการขับเคลื่อนออกเป็น 3 ระยะ คือ ระยะสั้น ในช่วง 1-5 ปีแรก, ระยะปานกลาง ในช่วงปีที่ 6-10 และระยะยาว ปีที่ 11-20 โดยการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ยางพาราฯ ในช่วง 1-5 ปีแรกจะมุ่งเน้นไปที่เรื่องของการบังคับใช้กฎหมายเพื่อแก้ไขปัญหาสวนยางที่บุกรุกพื้นที่ป่าสงวน/อุทยานแห่งชาติ, การโค่นต้นยางเก่า และปลูกแทนด้วยยางพันธุ์ดี, การปรับปรุงแก้ไขมาตรการส่งเสริมการลงทุนในอุตสาหกรรมแปรรูปยางพารา, การผลักดันการใช้ยางในหน่วยงานของรัฐ, การส่งเสริมให้สถาบันเกษตรกรฯ ปรับเปลี่ยนจากการผลิตยางแปรรูปขั้นต้นไปเป็นการผลิตผลิตภัณฑ์ยางพารา, การจัดตั้งศูนย์จำหน่ายสินค้าผลิตภัณฑ์ยางพาราในแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญ, การจัดงานแสดงสินค้าประเภทผลิตภัณฑ์ยางพารา และการจัด Road Show ในประเทศเป้าหมาย"
          สำหรับปีที่ 6-10 การขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ยางพาราฯ จะมุ่งเน้นไปที่เรื่องของการปรับปรุง/พัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ์ยางพาราให้ได้มาตรฐาน มอก., การผลักดันรวมทั้งสร้างสิ่งจูงใจให้มีการนำเอาผลงานวิจัยไปใช้ประโยชน์ และต่อยอดในเชิงพาณิชย์, การจัดตั้งศูนย์แสดงและจำหน่ายสินค้าประเภทยางพาราในประเทศที่เป็นตลาดเป้าหมาย, การจัดทำตราสินค้าผลิตภัณฑ์ยางพารา, การออกมาตรการด้านการเงินเพื่อจูงใจให้ผู้ประกอบการส่งออกผลิตภัณฑ์ยางพาราเพิ่มขึ้น, การพัฒนาการซื้อขายยางพาราในรูปแบบของ "กองทุนอีทีเอฟยางพารา" และการพัฒนา "กองทุนรักษาเสถียรภาพรายได้ของเกษตรกรชาวสวนยาง" ส่วนในปีที่ 11-20 การขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ยางพาราฯ จะมุ่งเน้นไปที่เรื่องของการพัฒนาและจัดหาเทคโนโลยีที่เหมาะสมสำหรับใช้ทดแทนแรงงานคนในสวนยางในระยะยาว, การจัดตั้งศูนย์บริการแบบเบ็ดเสร็จเกี่ยวกับยางและผลิตภัณฑ์ยางพารา, การวิจัยพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่จากองค์ประกอบที่ไม่ใช่ยางในน้ำยาง และการจัดตั้งหน่วยงานส่งเสริมการค้ายางและผลิตภัณฑ์ยางพาราในประเทศที่เป็นตลาดเป้าหมาย
          สำหรับกลไกในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ จะมีการแต่งตั้งคณะอนุกรรมการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ยางพาราฯ ขึ้นมาเพื่อทำหน้าที่กำกับดูแลการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ฯ ให้เป็นไปตามเป้าหมาย โดยคณะอนุกรรมการชุดนี้จะทำงานภายใต้คณะกรรมการนโยบายยางธรรมชาติ (กนย.) โดยมีปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ทำหน้าที่เป็นประธาน และมีผู้ว่าการการยางแห่งประเทศไทยทำหน้าที่เป็นกรรมการและเลขานุการ ทั้งนี้ ยุทธศาสตร์ยางพาราระยะ 20 ปี ได้ผ่านความเห็นชอบจากทั้งคณะอนุกรรมการจัดทำยุทธศาสตร์ยางพารา และคณะกรรมการนโยบายยางธรรมชาติแล้ว ขั้นตอนต่อไปคือการนำเสนอเพื่อขอความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรี" นายเยี่ยม กล่าวทิ้งท้าย