อาการปลายมือและเท้าชาจากเคมีบำบัด แพทย์แผนจีนดูแลอย่างไร โดย คลินิกการแพทย์แผนจีนหัวเฉียว
เคมีบำบัด เป็นหนึ่งในวิธีการรักษามะเร็งที่นิยมใช้ในปัจจุบัน ซึ่งมักนิยมใช้ร่วมกับการผ่าตัดและการฉายแสงรังสีรักษา เคมีบำบัดนั้นสามารถฆ่าเซลล์มะเร็งได้เป็นวงกว้าง ควบคุมการกระจายของมะเร็งได้ สามารถใช้ได้กับโรคมะเร็งทั้งในระยะต้นไปจนถึงระยะลุกลาม แต่ในขณะเดียวกันก็มีการทำลายเซลล์ปกติในร่างกายของเราไปด้วย จุดนี้จึงเป็นเหตุให้เคมีบำบัดมีผลข้างเคียงมากมาย อาทิ อาการคลื่นไส้อาเจียน เบื่ออาหาร ผมร่วง ใจสั่น ท้องผูก ท้องเสีย พิษต่อตับไต มือเท้าหรือปากชา เป็นต้น
"อาการปลายมือและเท้าชา" จัดเป็นหนึ่งในอาการของปลายประสาทเสื่อมจากเคมีบำบัด หรือ chemotherapy-induced peripheral neuropathy(CIPN) โดยเกิดจากการให้ยาเคมีบำบัดบางชนิดที่มีพิษต่อระบบประสาทส่วนปลายโดยเฉพาะยากลุ่ม Platinum (cisplatin หรือ carboplatin) และยากลุ่ม Taxane (paclitaxel)
ผลกระทบจากยาส่งผลโดยตรงต่อการทำงานของเซลล์ประสาท ทำให้เกิด
- เกิดการทำลายของใยนำกระแสประสาทคำสั่ง (axon) และเยื่อหุ้มประสาท (myelin sheath) ทำให้การนำกระแสประสาทไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกายทำงานช้ากว่าปกติ
- เส้นใยประสาทที่มีขนาดยาวเกิดผลกระทบเป็นอันดับแรกจึงพบอาการชาที่บริเวณปลายเท้าทั้งสองข้างก่อนและปลายนิ้วมือตามลำดับ
- ทำให้สูญเสียความรู้สึกต่อการสัมผัสบริเวณปลายมือ ปลายเท้า สูญเสียการทรงตัว ก่อให้เกิดอาการปวด การตอบสนองทั้งจากของอ่อนนุ่ม ด้าน หรือของแหลมคมลดลง มีอาการกล้ามเนื้อเกร็งหรืออ่อนแรง
ถึงแม้ว่าอาการมือเท้าชาส่วนมากไม่กระทบต่อการดำเนินชีวิตประจำวันของผู้ป่วย แต่เนื่องจากอาการนี้กินระยะเวลานาน และในผู้ป่วยบางรายมีอาการเกินกว่า 2 ปี อีกทั้งการรักษาเพื่อบรรเทาอาการในทางการแพทย์ตะวันตกก็ยังเห็นผลไม่ดีเท่าที่ควร การแพทย์แผนจีนจึงเป็นทางเลือกหนึ่งที่สามารถช่วยรักษาร่วมกับการแพทย์ตะวันตก เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการรักษา ยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยขึ้นมาได้
มุมมองทางการแพทย์แผนจีน
ในทางการแพทย์แผนจีนมองว่า อาการมือเท้าชาที่เกิดจากปลายประสาทเสื่อมจากเคมีบำบัดเกิดจากพิษของยาเคมีบำบัด ส่งผลให้ไตและม้ามพร่อง ลมหนาวและความชื้นเข้ามากระทบ ทำให้เส้นลมปราณถูกอุดกั้น เมื่อเส้นลมปราณอุดกั้นส่งผลให้ชี่และเลือดไม่สามารถไหลมาหล่อเลี้ยงแขนและขาได้ และ/หรือการที่พลังหยางในร่างกายเราพร่องไป เลือดจึงไม่ได้รับการหล่อเลี้ยงไม่ได้รับการขับเคลื่อน ชี่และเลือดไม่สามารถไหลมาหล่อเลี้ยงแขนและขาได้ เมื่อมือและเท้าขาดการหล่อเลี้ยงจากชี่และเลือดจึงเกิดอาการชา หรือปวดขึ้น
การรักษาด้วยศาสตร์การแพทย์แผนจีน
การรักษาโดยการบำรุงม้ามและไต บำรุงเลือดและทะลวงเส้นลมปราณ โดยใช้ "ยารับประทาน" หรือ "ยารับประทานควบคู่กับการแช่มือและเท้าด้วยสมุนไพรจีน" สามารถส่งผลให้อาการมือเท้าชาบรรเทาลง "การฝังเข็ม" เป็นอีกวิธีหนึ่งที่เมื่อนำมาใช้ร่วมกันแล้วสามารถเสริมการรักษาได้อย่างมีประสิทธิภาพ
เห็นได้ว่าอาการปลายประสาทเสื่อมจากเคมีบำบัดนั้น สามารถรักษาให้ดีขึ้นได้ด้วยยาสมุนไพรจีนและการฝังเข็ม แต่การรักษาอาการดังกล่าวนั้นจำเป็นต้องดูสภาพร่างกายของผู้ป่วยควบคู่ไปด้วย เพราะการรักษาด้วยการแพทย์แผนจีนเป็นการมองผู้ป่วยแบบองค์รวม ไม่จำกัดอยู่เพียงแค่ส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย อีกทั้งจากประสบการณ์ของแพทย์เองที่พบว่าหากตัวโรคถูกทิ้งไว้เป็นระยะเวลานานการรักษาก็จะทำได้ยากยิ่งขึ้น ควรที่จะเริ่มทำการรักษาโดยเร็วที่สุด หรือถ้าป้องกันตั้งแต่ยังไม่เริ่มมีอาการและกำลังเริ่มทำเคมีบำบัดก็จะได้ผลการรักษาที่ดียิ่งขึ้น
ติดต่อเราได้ที่ facebook.com/newswit