"ZF(Zero Formalin)" นวัตกรรมจุฬาฯ คว้ารางวัลนานาชาติ พลิกโฉมการเรียนกายวิภาคในสัตว์อย่างปลอดภัยไร้ฟอร์มาลิน

"ZF(Zero Formalin)" น้ำยารักษาสภาพตัวอย่างสัตว์ สูตรปราศจากฟอร์มาลิน มีจุดเริ่มต้นการพัฒนานวัตกรรมจากความห่วงใยในสุขภาพของนิสิตสัตวแพทย์ที่ต้องเรียนรู้ผ่านการผ่าศึกษาร่างสัตว์จริง ซึ่งในอดีตจำเป็นต้องใช้สารฟอร์มาลินในการรักษาสภาพร่างสัตว์เพื่อการเรียนการสอน แม้จะมีประสิทธิภาพในการคงสภาพเนื้อเยื่อ แต่ฟอร์มาลินเป็นสารอันตรายที่ก่อให้เกิดการระคายเคือง ตลอดจนมีผลกระทบต่อระบบทางเดินหายใจและเสี่ยงต่อการเป็นโรคอื่นๆตามมาในระยะยาว นำไปสู่แนวคิดการวิจัยและพัฒนาน้ำยาทางเลือกที่ปลอดภัยกว่า ด้วยการคิดค้นสูตรน้ำยาที่ไม่มีส่วนผสมของฟอร์มาลินขึ้น ภายใต้ชื่อ "ZF(Zero Formalin)"

รศ.น.สพ.ก้องเกียรติ ศรีสุวัฒนาสกุล หัวหน้าโครงการวิจัย เผยถึงแนวคิดในการพัฒนาน้ำยารักษาสภาพร่างสัตว์ที่ไม่ใช้ฟอร์มาลินว่า เกิดขึ้นจากความห่วงใยในสุขภาพของนิสิตที่ต้องเรียนรู้กายวิภาคศาสตร์จากร่างสัตว์จริง ซึ่งแต่เดิมนิยมใช้ฟอร์มาลินเป็นน้ำยาหลัก แม้จะมีประสิทธิภาพในการรักษาสภาพร่างสัตว์ แต่กลับส่งผลข้างเคียงรุนแรง เช่น การระคายเคือง และความเสี่ยงต่อโรคต่างๆ ทั้งนี้เพื่อให้นิสิตได้เรียนในสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัย และใกล้เคียงกับสภาพร่างสัตว์จริงที่สุด จึงได้คิดค้น "ZF(Zero Formalin)" นวัตกรรมใหม่ของวงการการศึกษากายวิภาคสัตว์ ที่มุ่งลดการใช้สารที่ก่อให้เกิดความเป็นพิษในห้องเรียน โดยใช้องค์ประกอบหลักเป็นแอลกอฮอล์ร่วมกับสารให้ความชุ่มชื้นและสารฆ่าเชื้อที่ปลอดภัยสูง ปราศจากสารอันตรายที่นิยมใช้ในสูตรน้ำยาอื่น ๆ เช่น ฟีนอล หรือสารกลุ่มฟอร์มาลดีไฮด์ โดยเนื้อเยื่อตัวอย่างสัตว์ที่มีการใช้น้ำยา "ZF(Zero Formalin)" จะยังคงความยืดหยุ่นของข้อต่อ กล้ามเนื้อ และเนื้อเยื่อต่าง ๆ ไว้ได้อย่างดี จึงเหมาะอย่างยิ่งสำหรับฝึกเรียนรู้กายวิภาคศาสตร์ หรือการฝึกผ่าตัดในระดับที่ใกล้เคียงกับสัตว์จริง

รศ.น.สพ.ก้องเกียรติ อธิบายถึงจุดเด่นของน้ำยารักษาสภาพตัวอย่างสัตว์สูตรปราศจากฟอร์มาลิน ว่าช่วยการลดความแข็งตัวของร่างสัตว์ ซึ่งเป็นปัญหาหลักของการใช้ฟอร์มาลินในอดีต ซึ่งทำให้ข้อต่อและเนื้อเยื่อไม่สามารถขยับหรือใกล้เคียงสภาพสัตว์จริงได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ น้ำยา "ZF(Zero Formalin)" ยังช่วยลดปัญหากลิ่นรุนแรง การระคายเคืองตาและระบบหายใจ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อสุขภาพของนิสิตในระหว่างเรียนในชั้นเรียน

"การนำ "ZF (Zero Formalin)" ไปใช้จริงเริ่มต้นในหลักสูตรของคณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาฯ ตั้งแต่ปีการศึกษา 2567 ทั้งในภาคการศึกษาปกติและการอบรมระยะสั้น โดยมีการใช้กับสัตว์หลากหลายชนิด ไม่ว่าจะเป็นสุนัข แมว แพะ แกะ ไปจนถึงม้า ซึ่งให้ผลลัพธ์ที่น่าพอใจทั้งในด้านความสมจริง ความปลอดภัย และการตอบสนองต่อการเรียนการสอนแบบปฏิบัติ ทั้งนี้ยังได้มีการตรวจสอบคุณภาพอากาศภายในห้องเรียน พร้อมผลการวิจัยที่ยืนยันความปลอดภัยต่อผู้เรียนในระดับที่สามารถใช้ห้องเรียนปรับอากาศได้โดยไม่ต้องเปิดหน้าต่างระบายอากาศเหมือนในอดีต" รศ.น.สพ.ก้องเกียรติ อธิบายเพิ่มเติม

อย่างไรก็ตาม ความสำเร็จของนวัตกรรมนี้ไม่ได้หยุดเพียงในประเทศเท่านั้น เมื่อทีมวิจัยได้นำนวัตกรรม "ZF(Zero Formalin)" เข้าร่วมประกวดในเวทีระดับนานาชาติ The 50th Geneva International Exhibition of Inventions 2025 ณ สมาพันธรัฐสวิตเซอร์แลนด์ ซึ่งเป็นงานประกวดนวัตกรรมที่ใหญ่ที่สุดในยุโรป มีผู้เข้าร่วมจากกว่า 1,000 ผลงานทั่วโลก ได้รับรางวัลเหรียญเงิน และรางวัลพิเศษ NRCT Special Award for the Excellent Invention จากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ด้วยความโดดเด่นด้านคุณค่าทางวิชาการ การตอบโจทย์สุขภาพผู้เรียน และศักยภาพในการขยายผลใช้งานจริง

ปัจจุบัน คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาฯ ยังได้ขยายผลการใช้น้ำยารักษาสภาพตัวอย่างสัตว์ สูตรปราศจากฟอร์มาลิน "ZF(Zero Formalin)" สู่สถาบันการคึกษาอื่น ๆ ผ่านการถ่ายทอดเทคนิคการใช้และแจกจ่ายน้ำยาในระยะแรกโดยไม่คิดค่าใช้จ่าย เพื่อสนับสนุนการปรับเปลี่ยนสู่ห้องเรียนปลอดฟอร์มาลิน พร้อมทั้งวางแผนพัฒนาเชิงพาณิชย์ในอนาคต หลายสถาบันเริ่มมีความสนใจในการใช้น้ำยาอย่างต่อเนื่อง เพื่อเป็นทางเลือกในการลดการใช้ฟอร์มาลินในการเรียนการสอนกายวิภาคทางสัตวแพทย์ ทั้งนี้ จะมีการพัฒนาสูตรน้ำยาอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้เหมาะสมกับการใช้งานในแต่ละประเภท โดยมุ่งหวังให้การลดการใช้ฟอร์มาลินในระดับประเทศเป็นไปด้วยประสิทธิภาพ และสามารถสร้างผลเป็นรูปธรรมที่ยั่งยืนในระยะยาว

น้ำยารักษาสภาพตัวอย่างสัตว์ สูตรปราศจากฟอร์มาลิน จึงเป็นนวัตกรรมที่ตอบสนองการใช้งานและการเรียนการเรียนสอนของนิสิตสัตวแพทย์ และเป็นตัวอย่างของการขับเคลื่อนที่สอดคล้องกับนโยบายของจุฬาฯ ที่เน้นในด้านสุขภาพและความยั่งยืนของมหาวิทยาลัยมุ่งสู่เป้าหมาย SDG 3: สุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดี และ SDG 4: การศึกษาที่มีคุณภาพ อย่างแท้จริง" รศ.น.สพ.ก้องเกียรติกล่าว

• ข่าวการวิจัยแห่งชาติ
• ข่าวนิสิตสัตวแพทย์
• ข่าวความปลอดภัย
• ข่าวแพทยศาสตร์
• ข่าวคว้ารางวัล