กรมส่งเสริมสหกรณ์สนองแนวพระราชดำริส่งเสริมกิจกรรมสหกรณ์นักเรียน เสริมสร้างทักษะและประสบการณ์ให้เยาวชนรู้จักวางแผนการทำงานและแก้ปัญหาร่วมกัน

          สหกรณ์นักเรียนเกิดจากแนวพระราชดำริในสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เมื่อวันที่ 7 มิถุนายน 2534 โดยมีรับสั่งกับอธิบดีกรมส่งเสริมสหกรณ์ในขณะนั้น(นายเสงี่ยม มาหมื่นไวย) ให้จัดการเรียนรู้วิชาการสหกรณ์และดำเนินกิจกรรมสหกรณ์ในโรงเรียน โดยเริ่มที่โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน ซึ่งเป็นโรงเรียนที่อยู่ภายใต้โครงการตามแผนพัฒนาเด็กและเยาวชนในถิ่นทุรกันดาร ตามพระราชดำริ เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของเด็กและเยาวชนในพื้นที่ทุรกันดารทั่วประเทศ ทรงใช้โรงเรียนเป็นศูนย์กลางในการพัฒนาเด็กและเยาวชนให้ได้รับโอกาสและเรียนรู้ฝึกฝนพัฒนาตนเอง โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ทั้งครู นักเรียน ผู้ปกครองและชาวบ้าน ในชุมชน ซึ่งการปลูกฝังแนวคิดเกี่ยวกับหลักและวิธีการสหกรณ์ให้แก่เยาวชน จะช่วยให้เด็กได้เรียนรู้และมีทักษะในการทำงานร่วมกัน ฝึกการวางแผน ร่วมกันคิดร่วมกันทำและแก้ไขปัญหา และทรงพระราชทานบทความลงพิมพ์ในหนังสือ 40 ปี โรงเรียน ตชด.เมื่อวันที่ 27 มีนาคม 2539 ความว่า "... เรื่องสหกรณ์โรงเรียนก็เป็นงานหนึ่งที่ข้าพเจ้าพยายามจัดให้มีขึ้นทุกแห่ง.." 
          และทรงมีพระราชดำรัส ณ ศาลาดุสิดาลัย เมื่อวันที่ 24 เมษายน 2535 ความว่า "…ก็ตั้งใจจะให้เป็นการฝึกนักเรียนให้มีความรู้ มีความเคยชินกับระบบการทำงานร่วมกันตามแบบสหกรณ์ ฝึกตั้งแต่เป็นเด็กเล็ก ๆ ได้ชินไป ต่อมาก็ถ้าเป็นชาวบ้าน เป็นราษฎรเต็มที่แล้วก็จะได้เข้าใจหลักการและเข้าร่วมเป็นสมาชิกสหกรณ์ใหญ่ต่อไปได้…"
          นายพิเชษฐ์ วิริยะพาหะ อธิบดีกรมส่งเสริมสหกรณ์ เปิดเผยว่า ตลอดระยะเวลา 28 ปีที่กรมส่งเสริมสหกรณ์ได้สนองพระราชดำริในการจัดกิจกรรมเพื่อส่งเสริมการเรียนการสอนวิชาสหกรณ์แก่เด็กและเยาวชนอย่างต่อเนื่อง โดยมอบหมายให้สำนักงานสหกรณ์จังหวัดส่งเจ้าหน้าที่เข้าไปแนะนำการจัดกิจกรรมสหกรณ์ในโรงเรียนต่าง ๆ จนถึงปัจจุบันได้มีการขยายผลการสอนวิชาสหกรณ์ในโรงเรียนกว่า 528 แห่งทั่วประเทศ ทั้งโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน 212 แห่ง โรงเรียนในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) 198 แห่ง โรงเรียนในสังกัดองค์การปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) โ8 แห่ง โรงเรียนในสังกัดกรุงเทพมหานคร (กทม.) 26 แห่ง โรงเรียนพระปริยัติธรรม 69 แห่งและโรงเรียนสอนศาสนาปอเนาะ15 แห่ง
          กิจกรรมสหกรณ์ในโรงเรียนจะเริ่มจากการอบรมครูผู้สอนวิชาสหกรณ์ในโรงเรียนให้มีความเข้าใจเกี่ยวกับสหกรณ์ในเบื้องต้น ทั้งประเภทและโครงสร้างสหกรณ์ อุดมการณ์ หลักการและวิธีการสหกรณ์ ก่อนจะกำหนดหลักสูตรการสอนและผลิตสื่อการสอนวิชาสหกรณ์ ทำควบคู่กับกิจกรรมสหกรณ์นักเรียนในภาคปฏิบัติ 4 กิจกรรมหลัก ได้แก่ กิจกรรมส่งเสริมการเกษตรและอาชีพ สอนให้เด็กได้ปลูกพืชผัก เลี้ยงไก่ไข่ เลี้ยงปลา ส่วนกิจกรรมร้านค้าสหกรณ์ จำหน่ายอุปกรณ์เครื่องเขียนและผลิตภัณฑ์ของนักเรียน และรับซื้อผลผลิตการเกษตรจากฟาร์มของโรงเรียน เพื่อนำไปผลิตเป็นอาหารกลางวันให้กับนักเรียน กิจกรรมออมทรัพย์ ส่งเสริมการออม สร้างวินัยทางการเงินให้แก่เด็ก รู้จักวางแผนใช้จ่ายเงิน ประหยัดอดออม และมีความซื่อสัตย์ กิจกรรมการศึกษาและสวัสดิการ เป็นการส่งเสริมความรู้ให้แก่คณะกรรมการสหกรณ์นักเรียนหรือสมาชิก โดยพาไปทัศนศึกษาแลกเปลี่ยนประสบการณ์งานสหกรณ์กับโรงเรียนต่าง ๆ และเรียนรู้การดำเนินงานสหกรณ์จากของจริง 
          "กิจกรรมสหกรณ์สามารถบูรณาการการสอนควบคู่กับวิชาต่าง ๆ ได้ ทั้งวิชาคณิตศาสตร์ ภาษาไทย และสังคมศาสตร์ ซึ่งกิจกรรมร้านค้าสหกรณ์ช่วยฝึกนักเรียนให้รู้จักขายสินค้า การทอนเงิน การเช็คสินค้า การทำบัญชีรับ-จ่าย การจดบันทึก การประชุม ทุกครั้งที่พระองค์ได้ทอดพระเนตรกิจกรรมสหกรณ์ในโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน สิ่งที่ทรงเน้นย้ำ คือ ให้เด็กฝึกและลงมือทำทุกอย่างด้วยตัวเอง เช่น การทำบัญชีรับจ่าย ก็ให้ลงบัญชีด้วยมือ เพื่อฝึกบวกลบเลข จะได้รู้ผลกำไรหรือขาดทุน และนำมาเป็นข้อมูลในการวางแผนของสหกรณ์ หรือการจดรายงานการประชุม ก็ให้เขียนด้วยลายมือ เพื่อฝึกคัดลายมือไปในตัว พระองค์ท่านตรัสว่าระบบสหกรณ์เป็นระบบที่ดีและเหมาะกับคนไทย เราต้องปลูกฝังความรู้เรื่องสหกรณ์ตั้งแต่เด็ก ๆ เมื่อเด็กเหล่านี้เติบโตขึ้นมาบริหารสหกรณ์หรือประกอบอาชีพอื่น ๆ ก็จะสามารถนำความรู้ด้านสหกรณ์ไปประกอบอาชีพเลี้ยงดูตนเองและครอบครัวได้ในอนาคต" อธิบดีกรมส่งเสริมสหกรณ์ กล่าว 
          ในวันที่ 7 มิถุนายน ของทุกปี กรมส่งเสริมสหกรณ์กำหนดให้เป็นวันสหกรณ์นักเรียน และมีการจัดกิจกรรมพร้อมกัน ทั่วประเทศ สำหรับวันสหกรณ์นักเรียนปี 2562 นี้ ส่วนกลางจะจัดขึ้นที่โรงเรียนวัดบึงทองหลาง (พิทักษ์วิทยาคาร) เขตบางกะปิ กรุงเทพมหานคร โดยมีครูและนักเรียนจากโรงเรียนที่ดำเนินกิจกรรมสหกรณ์นักเรียนในเขตกรุงเทพมหานคร 28 แห่ง เข้าร่วมงานกว่า 400 คน ภายในงานมีการจัดแสดงนิทรรศการพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณฯ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณต่องานสหกรณ์ พร้อมนำเสนอผลงานและคู่มือสื่อการสอนวิชาสหกรณ์ กิจกรรมฐานเรียนรู้การสหกรณ์ การมอบเกียรติบัตรให้กับโรงเรียน ที่ผ่านการประกวดโรงเรียนจัดการเรียนรู้การสหกรณ์ระดับภาค มีตลาดนัดผลิตภัณฑ์สหกรณ์นักเรียน จำหน่ายสินค้าและผลิตภัณฑ์ที่นักเรียนได้ร่วมกันผลิตขึ้น ทั้งสินค้าประเภทอาหารแปรรูป ขนม และงานหัตถกรรม กิจกรรมประกวดทำอาหาร ร้องเพลง การเขียนเรียงความและวาดภาพระบายสี เพื่อให้นักเรียนได้แสดงผลงานที่เกิดจากการเรียนการสอนวิชาสหกรณ์ในโรงเรียนและมีการแลกเปลี่ยนความรู้และแนวคิดในการพัฒนากิจกรรมสหกรณ์นักเรียนร่วมกัน